پژوهشگران دانشکده مهندسی انرژی و فیزیک دانشگاه صنعتی امیرکبیر به روشی جدید برای ارزیابی آسیب سلولی ناشی از استنشاق گاز رادون و تخمین خطر ابتلا به سرطان ریه دست یافتند.
به گزارش ایسنا، دکتر سمانه برادران، پژوهشگر طرح و دانش آموخته مقطع دکتری مهندسی هسته ای در گرایش پرتوپزشکی با اشاره به سرطان زایی گاز بی رنگ و بی بوی رادون که با غلظت های مختلف از زمین متصاعد می شود، گفت: با بالارفتن استانداردهای بهداشتی در کشورها و مشخص شدن هر چه بیشتر نقش برخی عوامل از جمله سیگار، آزبست و غذاهای آماده (فست فود) در افزایش میزان سرطان، دانشمندان به این نتیجه رسیدند که گاز رادون نیز از عوامل مهم و اصلی ابتلا به سرطان ریه به شمار می رود به گونه ای که سازمان بهداشت جهانی (WHO) گاز رادون را بعد از سیگار به عنوان دومین عامل ابتلا به سرطان ریه در جهان معرفی کرده است.
وی افزود: پیش از این سرطان زایی رادون اثبات شده و نسبت غلظت این گاز با میزان سرطان زایی براساس یافته های تجربی به دست آمده بود اما در این پژوهش موفق شدیم با استفاده از روش محاسباتی اتوماتای سلولی و شبیه سازی در فضای مجازی، الگوریتمی را طراحی کنیم که با دریافت میزان عددی غلظت رادون در محیط، مدل سرطان زایی آن برآورد و میزان خطر ابتلا محاسبه می شود.
برادران تصریح کرد: این موضوع به متخصصان کمک می کند که بتوانند آیین نامه ها و قوانین مربوط به حفاظت مردم در برابر گاز رادون را با دقت بیشتر و متناسب با شرایط محیطی هر محل تعیین و تجویز کنند.
پژوهشگر طرح از جمله مشکلات ارزیابی اثرات بیولوژیکی ناشی از استنشاق گاز رادون را بسته بودن محیط ریه و پیچیدگی های فرآیند سرطانی شدن سلول و همچنین زمان طولانی بالغ بر17 سال از زمان جهش ژنتیکی اولیه سلول ریوی تا ابتلا به سرطان برشمرد و گفت: سلول ها در اثر برخورد ذرات آلفای ناشی از رادون آسیب می بینند و تقسیم طبیعی آنها مختل می‌شوند به گونه ای که دچار تکثیر بی رویه و افزایش سوخت و ساز می شوند.
وی افزود: نرخ سوخت و ساز با افزایش نرخ تکثیر در گذر زمان افزایش یافته و وقتی به بیشترین مقدار خود رسید، در این شرایط از تجمع این سلول های غیر طبیعی با نرخ متابولیسم و تکثیر بالاتر از حد طبیعی توده سرطانی شکل می گیرد.
برادران تصریح کرد: ما توانستیم تخمین و برآوردی از آسیب سلولی ناشی از برخورد ذرات آلفای ناشی از استنشاق گاز رادون را با دنبال کردن نرخ متابولیسم سلول ها به دست بیاوریم و در نهایت خطر ابتلا به سرطان ریه را در هر غلظت مشخص از گاز رادون ارزیابی کنیم.
رادون متصاعد شده در فضای آزاد به اندازه ای رقیق می شود که در حالت عادی خطری برای سلامتی انسان به شمار نمی رود ولی در فضاهای بسته شامل منازل، مکان های استراحت، تفریح و گردشگری ممکن است گاز رادون تجمع پیدا کرده و به تدریج و در دراز مدت در سلامتی انسان اثر گذار شود.
با توجه به اثر گاز رادون در سرطان زایی، پژوهشگران این طرح به مسوولان ذی ربط در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان محیط زیست، امور حفاظت در برابر اشعه، سازمان انرژی اتمی و مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی توصیه می کنند تا با تدوین و اجرایی کردن آیین نامه های لازم در مورد مصالح ساختمانی، چگونگی ساخت و ساز و اندازه گیری گاز رادون در مناطق مختلف، خطر تاثیر این عامل سرطان زا را نیز تا حد امکان کاهش دهند.
براساس این گزارش، در آمریکا سالانه حدود 160 هزار نفر بر اثر سرطان ریه می میرند که از این تعداد حدود 21 هزار مرگ به علت سرطان ریه ناشی از گاز رادون است.
این طرح در قالب پایان نامه دکتری مهندسی هسته‌یی گرایش پرتو پزشکی و با راهنمایی دکتر سعید ستایشی، دانشیار دانشگاه صنعتی امیرکبیر تهیه و تدوین شده است.
منبع: ایسنا