نگهداری اسکناس

وضع نگهداری اسکناس بین مردم ما بسیار بد است . باید در نظر داشت که دادن اسکناس های کهنه و پاره به دیگران نشانه بی احترامی به آنهاست . اسکناس و پول یک کشور جزو سرمایه های ملی است و هر شخص باید به بهترین شکل از آن نگهداری کند. اما بسیاری از مردم کشور ما اهمیت چندانی به نحوه نگهداری از پول نمی دهند در صورتی که طریق درست نگهداری از اسکناس ، کار چندان سختی نیست . اما با شیوه درست می توان از اتلاف و هدر رفتن هزینه های فراوان جلوگیری کرد. گاهی اوقات پول به عنوان دفتر یاددادشت ، دستمال کاغذی و... در بین مردم استفاده می شود. اگر هر کس پول نویی را که به دستش می رسد درست و تمیز نگهداری کند با این کار خود بر عمر و دوام اسکناس می افزاید. جلیلیان مدیر اداره نشر اسکناس بانک مرکزی درباره عمر متوسط اسکناس در ایران می گوید: عمر متوسط اسکناس در کشورمان پنج سال است البته عمر اسکناس های ریز ما گاهی اوقات حتی به یک سال نمی رسد. تا چندی پیش متوسط عمر اسکناس در ایران ۵/۳ سال بود که با اطلاع رسانی و شفاف سازی نسبت به هزینه ها و صدمات وارده ، متوسط عمر اسکناس به پنج سال افزایش پیدا کرده است . این در حالی است که عمر اسکناس در کشورهای دیگر حدود دو برابر متوسط عمر اسکناس در ایران یعنی تقریبا ۱۰ سال است . طول عمر سکه نیز حداقل ۳۰ سال است به همین دلیل در ارزش های پایین تر به دنبال ضرب سکه هستیم . این امر در کاهش هزینه ها بسیار موؤر است . به عنوان مثال هزینه سکه ۵۰ تومانی برای ما در حدود ۳۴ تومان تمام می شود به این معنا که هزینه چاپ اسکناس ۵۰ تومانی یک سوم سکه ۵۰ تومانی است اما عمر آن یک سی ام آن است .

با اینکه تمامی شعب بانک ها می توانند اسکناس های کهنه و فرسوده را با اسکناس های نو تعویض کنند با این حال اسکناس های فرسوده و کهنه در دست مردم فراوان است و این مساله متوجه عدم نگهداری صحیح از اسکناس توسط مردم است . بسیاری از مردم علاقه یی به استفاده از کیف پول ندارند و به همین دلیل اسکناس را به بدترین شکل ممکن در جیب هایشان نگهداری می کنند.

قاسم عزیزی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه عمر اسکناس در ایران با وجود رعایت همه استانداردهای کیفیتی در تهیه ، حدود نصف عمر اسکناس در کشورهای صنعتی است ، می گوید: به دلیل پایین بودن فرهنگ استفاده از اسکناس در کشور و فرسوده شدن اسکناس ها، هر روز بر تعداد اسکناس های فرسوده افزوده می شود. طبیعتا با افزایش تعداد اسکناس های فرسوده ، هزینه بیشتری برای چاپ مجدد اسکناس بر سیستم پولی و بانکی کشور تحمیل می شود. نماینده شازند با اشاره به تولید سکه های جدید ۵۰۰ ریالی و همچنین تغییر مواد سکه های ۵۰، ۱۰۰ و ۲۵۰ ریالی می افزاید: تولید سکه های جدید، صرفه جویی مناسبی را به دنبال دارد، زیرا دیگر بابت چاپ اسکناس جدید هزینه نمی شود. از سوی دیگر استفاده از کارت های اعتباری در دادوستدها و دقت در حفظ ونگهداری اسکناس ها می تواند عمر اسکناس های در گردش کشور را افزایش دهد. ناظر مجلس در هیات نظارت بر اندوخته اسکناس می گوید: از ابتدای سال ۱۳۸۳ تا هفته اول بهمن ماه ، ۵۵۰ میلیون و ۶۶۴ هزار و ۲۹۲ قطعه اسکناس کهنه و فرسوده در کشور امحا شده است .

همچنین هزینه چاپ اسکناس های جدید که جایگزین اسکناس های از رده خارج شده می شود، معادل هشت میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان بوده است . آمارهای به دست آمده نشان می دهد که هزینه هر برگ اسکناس با ارزش های مختلف بطور میانگین ۱۴۶ ریال است . با ملاحظه تعداد اسکناس هایی که از ابتدای سال تاکنون امحا شده است ، در می یابیم که چه هزینه هنگفتی بر اثر چاپ این اسکناس ها بر سیستم بانکداری کشور تحمیل شده است .

آموزش و اطلاع رسانی برای بالابردن فرهنگ استفاده از اسکناس در میان مردم می تواند از هزینه های بالای استهلاک اسکناس بکاهد. شاید طی سالهای آتی استفاده از کارت های اعتباری در دادوستدهای روزانه بتواند یکی از موثرترین روش ها برای حل مشکل کهنگی و فرسودگی اسکناس باشد.

امروزه در کشورهای پیشرفته حجم انتقال پول بسیار کم شده است زیرا اینگونه انتقال و معاملات پولی مشکلاتی از قبیل سرقت ، افزایش ترافیک شهری ، آلودگی هوا، اتلاف وقت و صرف میلیاردها ریال هزینه بابت تولید و امحای اسکناس و... را به دنبال دارد.

هرچند تا رایج شدن چنین روشهایی در کشور راهی طولانی در پیش است ، اما با دادن اطلاعات و آگاهی به مردم می توان استفاده از این روش های پیشرفته که یکی از آنها استفاده از کارت اعتباری به جای پول نقد است را در جامعه جا انداخت . همچنین با بالابردن فرهنگ استفاده از اسکناس و ارایه اطلاعات درباره هزینه بالای تولید و نابودی اسکناس می توان از نابودی این سرمایه ملی جلوگیری و بر عمر آن اضافه کرد