در تقویم رسمی ایران روز سیزده به در به نام روز طبیعت نام‌گذاری شده است که از تعطیلات زسمی محسوب می‌شود و نمایانگر پایان تعطیلات نوروزی است. برخی افراد بر این باورند که این روز روزی نحس است و باید این روز را بیرون از خانه به سر کرد.
آیا از نظر علمی سیزده نحس است؟
بسیاری افراد بر این باور هستند که عدد سیزده و روز سیزده به در نحس است و برخی دیگر این قبیل عقاید را خرافات می‌دانند. از نظر شرعی و عقلی اعداد و شمارش اعداد نمی‌توانند نحس باشند و هیچگونه شری و بدی ندارند و بدی و نحسی حاصل نتیجه و عملکرد انسان است. خرافات در همه فرهنگ‌ها و نقاط جهان وجود دارد و از آن‌ها گریزی نیست و هر منطقه‌ای خرافات خاص خود را دارد. در این بین برخی فرهنگ‌ها و کشورها شهرت بیشتری به اعتقاد به خرافات دارند. در این میان طبق مطالعاتی که انجام شده است هیچ منبع علمی بر این امر گواهی نداده است که عدد سیزده نحس است.
طی بررسی‌هایی که در موسسه هلسینکی علوم رفتاری در فنلاند انجام شد این نتیجه بدست آمد که دلیلی وجود ندارد که هیچ کدام از اعداد منحوس و بدشانس شمرده شوند. در واقع این خود افراد هستند که با باور قلبی به نحس بودن این روز ناخودآکاه تمام وقایع شوم را به خود جذب میکنند و کوچک‌ترین ناراحتی و بدشانسی را در روز سیزدهم و مربوط به عدد سیزده را به این عدد اختصاص می‌دهند.
چه کشورهایی سیزده را نحس می‌دانند؟
نحس بودن عدد سیزده فقط به مرزهای ایران محدود نمی شود و سیزده در بسیاری از کشورها عدد بدیمنی است. بخش بزرگي از خرافات درباره اعداد ساخته و پرداخته شده است. در بسياري از فرهنگ‌ها، 13 عدد نحسي است اما در کشورهايي مانند ژاپن و کره اين عدد 4 است که نحس است.انگليسي ها همچنين اعتقاد دارند نبايد در مهماني ها جمع مهمانان به سیزده برسد چرا که ممکن است دعوا بشود و مشکلی پیش آید.
مطالعات بسیاری نشان داده است که مردم انگلستان، مردم کشورهای آسیای شرقی، آفریقا، آمریکای لاتین، چین و ژاپن بیشتر از سایرین به خرافات اعتقاد دارند. عدد سیزده در فرهنگ غربی برابر با بدشانسی و بداقبالی است و داشتن سیزده مهمان برای شام، طبقه سیزده در ساختمان‌ها، خرید و ازدواج در روز سیزدهم منحوس شمرده می‌شود. برخی مطالعات نشان داده است که نحس شمردن عدد سیزده از عالم مسیحیت نشئت گرفته می‌شود.
خرافات جالب غربی‌ها راجع به سیزده به در سیزده به در از آن دسته خرافاتی است که شهرت جهانی دارد و در بسیاری کشورها و فرهنگ‌ها وجود دارد. بیشتر افراد در جهان بر این باورند که عدد سیزده و روز جمعه نحس است و ریشه آن را از داستان آدم و حوا می‌دانند که در روز جمعه از بهشت رانده شدند و از دوازده جادوگری می‌دانند که در مراسم شیطانی وجود دارند که سیزدهمین نفر آن‌ها شیطان است پس عدد سیزده را نحس می‌شمارند. به همین دلیل، مسیحیان هیچ وقت سیزده نفری سر یک میز غذا نمی خورند. این خرافات تا حدی در غرب پیش رفت که عدد ۱۲+۱ را به جای 13 استفاده می‌کردند. از طرف دیگر، مردم سوئد اگر تعطیلات آخر هفته‌شان با روز سیزدهم مصادف شود، می‌گویند هفته نحسی در راه خواهند داشت. خرافات درباره نحسی ۱۳ تا جایی بالا گرفته است که در بعضی از خطوط هواپیمایی و سینماها، صندلی شماره سیزده وجود ندارد و بعد از صندلی ۱۲ هواپیما، صندلی ۱۴قرار دارد و طبقه سیزدهم در ساختمان‌ها و پلاک خانه‌ها به چشم نمی‌خورد.
آداب جالب روز سیزده به در
در زمان گذشته روز سیزده به در آداب خاصی دارد و به طور معمول افراد در این روز به انجام کارهای خاصی از جمله فالگوش ایستادن، فال گرفتن، گره زدن سبزه و گشودن آن و بخش‌گشایی می‌پردازند. در واقع بسیاری افراد باور دارند که این روز با تقدیر و سرنوشت در آینده در ارتباط است. امروزه روز سیزده به در افراد را گرد هم جمع می‌آورد و این روز را به انجام بازی‌های گروهی، خواندن ترانه به صورت دسته جمعی، آب‌بازی، آب‌پاشی، نمایش‌های شاد، به هوا سپردن بادبادک، جمع‌آوری گیاه وآجیل خوردن می‌گذرانند. به طور معمول افراد در این روز سبزه نوروز خود را به طبیعت می‌سپارند و ماهی قرمزهای خود را در برکه یا رودخانه رها میکنند که نماد آزادی است. در برخی مناطق ، در پایان روز سیزده‌به‌در سیزده عدد سنگ را به پشت سر پرتاب میکنند؛ بدین معنا که آرزو میکنند بلایا و نواحس از شخص دور شود و به‌ازای هر سنگ یک آرزوی میکنند.
آیین گره زدن سبزه
یکی از آیین‌های این روز سبزه گره زدن است که بیشتر جوانان در این روز این کار را انجام می‌دهند. گره زدن سبزه به معنای گره زدن زندگی با طبیعت است که نشانه سبز و شاداب باقی ماندن است. به طور معمول افراد با گره زدن سبزه آرزو میکنند. گفته می‌شود زمانی که گره زده می‌شود سبزه را به داخل آب می اندازند و اگر گره سبزه در آب باز شود بخت فرد باز می‌شود و بخت با شخص یار می‌شود و در نتیجه آروزها برآورده می‌شود.
دروغ سیزده یا دروغ اول آوریل؟
برخی افراد این روز را به شوخی و دروغ‌هایی خنده‌اور می‌گذرانند. به دروغی که در روز سیزدهم گفته می‌شود دروغ سیزده می‌گوسند که رسمی است شبیه به دروغ اول آوریل که در غرب رواج دارد. بیش ازشصت سال است که در ایران، شوخی و دروغ سیزده رواج پیدا کرده است. روز دروغ آوریل در بسیاری از کشورها به عنوان یک روز ویژه با گفتن دروغ‌هایی جالب به حالت شوخی است که بسیاری افرادمیان دروغ سیزده را شبیه به دروغ آوریل می‌دانند. در برخی از کشورها از جمله انگلستان، اتریش و نیوزیلند دروغ‌گویی در این روز از صبح تا ظهر ادامه پیدا دارد اما در نقاط دیگر تا پایان روز ادامه دارد.
آیا تاریخ ایران مانند غربی‌ها سیزده را نحس می‌داند؟
در ایران باستان هر یک از روزهای هفته و ماه نماد طبیعت بوده‌اند و نام‌های مخصوصی داشته‌اند. در گاهشماری ایرانی روز سیزدهم مربوط به ستاره باران‌آور است و ایرانیان این روز را برای اولین جشن تیرگان سال انتخاب کرده‌اند زیرا آن روز تیر روز نان داشته است. در واقع سندی معتبر از ایران باستان دال بر نحس بودن این روز نیست و بر خلاف باور عموم، ایرانی‌ها روز سیزدهم را مانند سایر روزهای ماه روزی خجسته استمی‌دانستند. در فرهنگ غرب که بیش از حد به چنین مسائلی علاقه دارند و همزمان با دوران صفویان این فرهنگ نفوذ پیدا کرد روز سیزده را نحس می‌دانستند و امروزه با پیشرفت علم و فناوری همچنان بسیاری از غربی‌ها به خرافاتی از این دست اعتقاد دارند. در فرهنگ ایرانی از نظر ریاضی عدد سیزده را به این علت که قابل تقسیم نیست کمی بدقلق می‌شمارند و گرنه نحس بودن آن را به ندرت قبول میکنند.
عدد سیزده از چه زمانی در ایران نحس شد؟
ایرانیان باستان عمر جهان را ۱۲هزار سال می دانستند و به همین دلیل، عدد ۱۳ را به عنوان نماد نوزایی و شروع یک دوران جدید قبول داشتند. اما با گذشت زمان کم کم عدد سیزده از اعتبار افتاد و نحس و بدیمن شمرده شد. بعد از آن با نفوذ فرهنگ‌ها و خرافات شاییع در آن‌ها عدد سیزده عددی نحس شمرده شد که می‌باست از شر بلاهای این روز به طبیعت پناه برد. در چند دهه اخیر سیزده به در به حدی بدیمن شد که برخی افراد به این باور رسیدند که در این روز نباید به دید و بازدید نوروز بپردازند و رفتن به خانه فردی دیگر و دید و بازدید از آنجا به معنای بردن نحسی به آن خانه مبدل گشت. علاوه بر این، دیدگاهی کاملا خرافی به سیزده به در وجود دارد که تمام بلاهای بدیمن یک سال در روز سیزده فروردین نازل می‌شود. اما درباره این که سیزده از چه زمانی در ایران تبدیل به یک عدد نحس شد، برخی از محققان عقیده دارند که اعتقاد به نحس بودن عدد سیزده اثری است که از ارتباط و مجاورت با عالم مسیحیت به زرتشتیان و بعد از آنان به مسلمانان انتقال پیدا کرد.
حال و هوای ایرانی‌ها در روز سیزده به در روز سیزده به در
از جمله جشن‌های ملی ایرانی‌ها است و با گذشت زمان تغییرات زیادی در نحوه برگزاری آن بوجود آمده است. گفته می‌شود که در ایران باستان افراد در آغاز سال نو پس از گذشت دوازده روز، سیزدهمین روز را به یاد دوازده ماه سال گذشته جشن می‌گرفتند و به دوره نوروز پایان می‌بخشیدند. سیزده به در به معنی در کردن نحسی روز سیزده است. از طرف دیگر، گفته می‌شود که وجود کلمه «در» در این ترکیب می‌تواند به «دره» اشاره کند که می‌تواند از آن مفهوم روز طبیعت را برداشت کرد و به سوی دره و دشت رفتن را معنی آن دانست.
